Pod koniec marca zakończyła się akcja edukacyjno-informacyjna “Zobacz, czym oddychasz!” przeprowadzona przy użyciu pierwszych na Pomorzu mobilnych płuc. O projekcie i budowie instalacji, w którą zaangażowana była społeczność wejherowskiej Samochodówki pisaliśmy kilkukrotnie na naszej stronie www. 

Od listopada 2021 r. do marca 2022 r. pomiary poziomu pyłów PM 1, PM 2,5 i PM 10 przeprowadzono w 8 punktach zlokalizowanych w 6 miejscowościach powiatu wejherowskiego. We wszystkich punktach odnotowano znaczne przekroczenia norm jakości powietrza. Poprawa następowała głównie w okresie wietrznej pogody, której w tym sezonie grzewczym szczęśliwie dla naszych płuc nie brakowało.

Akcja spotkała się z dużym zainteresowaniem społeczności lokalnej, władz samorządowych i mediów. Szczególnie ważna jest dla nas aktywność najmłodszych, którzy wraz z nauczycielami śledzili wskazania i zmianę barwy mobilnych płuc. Warto wspomnieć, że sama instalacja wzbudzała różne emocje. Wraz z postępującym zabrudzeniem pokrywającej płuca białej tkaniny rosło niedowierzanie, jak bardzo zanieczyszczonym powietrzem oddychamy. Z tego miejsca dziękujemy wszystkim, którzy wspierali akcję, uczestniczyli w merytorycznych dyskusjach (osobiście i w mediach społecznościowych) i motywowali do dalszego działania na rzecz czystego powietrza.

Pomiary wykonywane przez mobilne płuca mają na celu ukazanie skali problemu związanego ze złą jakością powietrza, którym oddychamy w Polsce (zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym). Cząstki pyłów zawieszonych z uwagi na swoją wielkość (średnica mniejsza od ludzkiego włosa) bez trudu przenikają do dróg oddechowych, krwiobiegu i następnie wszystkich narządów wewnętrznych przez co stanowią poważny czynnik chorobotwórczy.

W analizie wyników uzyskanych w trakcie pomiarów zwróciliśmy uwagę szczególnie na liczbę dni, w trakcie których występowało przekroczenie obowiązujących w Polsce norm dla pyłów zawieszonych. Chcieliśmy w ten sposób zobrazować, jak często mieszkańcy poszczególnych miejscowości narażeni są na oddychanie zanieczyszczonym powietrzem. Mobilne płuca zlokalizowane były głównie na osiedlach budownictwa jednorodzinnego, gdzie jak wiadomo najczęściej mamy do czynienia z tzw. niską emisją (tj. emisją pyłów i szkodliwych gazów na wysokości do 40 m, pochodzących z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób).

W podsumowaniu ogólnym uwzględnione zostały wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM 10, dla którego w Polsce ustalono dopuszczalne średniodobowe stężenie w wysokości 50 µg/m³. Powyżej tego poziomu stężenie zanieczyszczeń w powietrzu uznaje się za zbyt wysokie i w przypadku wystąpienia sytuacji smogowej publikuje ostrzeżenia o:

  • przekroczeniu poziomu informowania dla pyłu PM 10 w powietrzu (100 µg/m3) /wówczas w celu zmniejszenia narażenia na wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu, małym dzieciom, kobietom w ciąży, osobom starszym oraz osobom z chorobami serca lub układu oddechowego, zaleca się ograniczenie przebywania poza budynkami, a dorosłym bez kłopotów ze zdrowiem zaleca się powstrzymanie się od aktywności fizycznej na otwartym powietrzu/
  • przekroczeniu poziomu alarmowego dla pyłu PM 10 (150 µg/m3) /wówczas ze względu na bardzo wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu, zaleca się ograniczenie przebywania poza budynkami do niezbędnego minimum/

Wykonywane w czasie rzeczywistym pomiary pozwoliły na obliczenie dobowych stężeń również dla pyłu PM 2,5. Jednak nie został on ujęty w ogólnym podsumowaniu, gdyż okres uśredniania wyników w Polsce dla niego to rok kalendarzowy (wynosi on od 2020 r. – 20 µg/m3). Obliczenia dla pyłu PM 2,5 i PM 10 z podziałem na poszczególne dni (i odniesieniem do obowiązujących norm) są dostępne w zakładce MOBILNE PŁUCA w opublikowanych tam podsumowaniach pomiarów dla każdej miejscowości.

Warto nadmienić, że dopuszczalne poziomy pyłu zawieszonego PM 2,5, uznawanego za najbardziej szkodliwe dla zdrowia zanieczyszczenie, przez WHO zaostrzone zostały dwukrotnie i zgodnie z nowymi wytycznymi opublikowanymi przez Organizację, maksymalna norma w ciągu roku nie powinna przekraczać 5 µg/m³ (dotąd 10 µg/m³). Dopuszczalne stężenie dobowe PM2,5 nie powinno natomiast przekraczać 15 µg/m³ (dotąd 25 µg/m³).

Wraz z pyłem PM 10 do naszych płuc transportowany jest również rakotwórczy benzo(a)piren, którego poziomów nie mierzyliśmy. Natomiast z innych źródeł pomiarowych wiadomo, że poziomy benzo(a)pirenu w Wejherowie oraz wielu innych miejscach powiatu wejherowskiego od lat należą do jednych z wyższych w województwie pomorskim i lokują nas wysoko także w statystykach w skali kraju.

 

Podsumowanie

We wszystkich 8 lokalizacjach odnotowano przekroczenie dopuszczalnego średniodobowego stężenia pyłu zawieszonego PM 10 w wysokości 50 µg/m³. Należy zaznaczyć, że w przypadku Rumi ul. Kujawska przekroczenie było jednorazowe na cały okres pomiarowy i wynosiło 52 µg/m³.
Ranking miejscowości, w których najczęściej była przekroczona norma dobowa pyłu PM 10 przedstawia poniższa grafika.

W 5 lokalizacjach (Luzino, Gościcino, Rumia ul. Mickiewicza, Bolszewo, Wejherowo ul. Mostnika) odnotowano przekroczenie poziomu alarmowego dla pyłu PM 10 (150 µg/m3). 

Aktualnie mobilne płuca znajdują się w Gościcinie na ul. Słonecznej 108 i tam pozostaną przez najbliższe tygodnie, a można je śledzić:

  • bezpośrednio na naszej stronie www
  • na stronie lub w aplikacji LookO2
  • w aplikacji KanarekApp❗️ Czujnik zainstalowany na mobilnych płucach wyświetlany jest jako WAS_PŁUCA i umiejscowiony na mapie zawsze w okolicy Jana III Sobieskiego w Wejherowie ❗️

Projekt pn. „Zobacz, czym oddychasz!” zrealizowany został w ramach programu “Nasze Powietrze”, finansowanego ze środków Clean Air Fund, przy współpracy Polskiego Alarmu Smogowego i Krakowskiego Alarmu Smogowego. Wsparcia w projekcie udzieliło również Starostwo Powiatowe w Wejherowie.