Oddychanie czystym powietrzem to podstawowe prawo każdego z nas, a jego brak wpływa negatywnie na nasze zdrowie i samopoczucie. W Polsce problem zanieczyszczenia powietrza jest szczególnie palący, stawiając nas w czołówce krajów europejskich, gdzie jakość powietrza, zwłaszcza w sezonie grzewczym, pozostawia wiele do życzenia. W kontekście dbałości o zdrowie, szczególną uwagę należy zwrócić na najmłodszych mieszkańców naszego kraju, którzy są wyjątkowo narażeni na negatywne skutki smogu.
Z tego powodu Pomorski Alarm Ekologiczny działa na rzecz czystego powietrza, edukując i informując o realnym wpływie zanieczyszczeń na zdrowie dzieci i młodzieży, czego dowodem jest realizacja projektu pn. “Czyste powietrze dla wszystkich!” dofinansowanego z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Edukacja bezpośrednia w szkołach
W ramach edukacji bezpośredniej organizowane są spotkania specjalistów z młodzieżą w lokalnych szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Odbyły się one dotychczas w: Wejherowie, Karczemkach (k. Chwaszczyna) oraz Kartuzach.
24 stycznia 2024 r. członkowie Pomorskiego Alarmu Ekologicznego odwiedzili kolejną placówkę edukacyjną, tym razem w powiecie puckim – Zespół Szkolno – Przedszkolny w Żelistrzewie.
W rozmowach z uczniami wyjaśniono: co kryje się pod pojęciem “smogu i zanieczyszczeń powietrza”, jak można je mierzyć i monitorować (zachęcano do obserwacji mobilnych płuc, które do 14 lutego 2024 r. zainstalowano na terenie Szkoły), czy i w jaki sposób możemy się przed nimi chronić oraz jaki wpływ mogą mieć na nasze zdrowie.
Zwłaszcza ten ostatni aspekt był bardzo istotny ze względu na fakt, że zanieczyszczenia powietrza określane są przez lekarzy i naukowców mianem niewidzialnego wroga naszego zdrowia.
Smog szczególnie szkodliwy dla dzieci i młodzieży
Smog i zanieczyszczenia powietrza stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia dzieci. Młody organizm jest szczególnie wrażliwy na szkodliwe substancje zawarte w powietrzu, co może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych, wpływając zarówno na fizyczny, jak i psychiczny rozwój najmłodszych.
Dzieci w pierwszych latach życia są wyjątkowo podatne na skutki zanieczyszczonego powietrza, co wynika z ciągłego rozwoju ich układów odpornościowego i oddechowego, osiągających pełną dojrzałość około siódmego roku życia. Ta specyfika rozwojowa sprawia, że młodsze osoby są bardziej wrażliwe na szkodliwe substancje w powietrzu, co może prowadzić do specyficznych problemów zdrowotnych, różniących się od tych u osób dorosłych. Ponadto, dzieci naturalnie spędzają więcej czasu na aktywnościach na świeżym powietrzu, narażając się na wyższe stężenia zanieczyszczeń niż środowisko domowe. Interesującym aspektem jest również fakt, że w stosunku do swojej masy ciała, dzieci potrzebują więcej powietrza – około 50% więcej niż dorośli, co dodatkowo zwiększa ich ekspozycję na zanieczyszczone powietrze. Taka sytuacja podkreśla konieczność szczególnego zwrócenia uwagi na jakość powietrza, aby chronić zdrowie najmłodszych i zapewnić im bezpieczny rozwój.
Poniżej przedstawiamy dane i fakty, które rzucają światło na skalę problemu oraz jego bezpośrednie skutki.
- Astma i choroby układu oddechowego
Badania przeprowadzone w Polsce wykazały, że ekspozycja na drobne cząstki PM2,5 i PM10, będące składnikami smogu, znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia astmy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), a także ostrego zapalenia dróg oddechowych u dzieci. Skutki te są szczególnie widoczne w okresach zimowych, kiedy poziomy zanieczyszczeń są najwyższe.
Badania przeprowadzone w Krakowie w 30 tys. grupie 7-8latków i 16-17latków wykazały, że dzięki poprawie jakości powietrza, częstość występowania alergicznego nieżytu nosa zmniejszyła się z 50% do 35%, a astmy oskrzelowej spadła z 22% do 9% w ciągu dziesięciu lat.
- Wpływ na rozwój płuc
Długotrwała ekspozycja na zanieczyszczone powietrze może prowadzić do zmniejszenia funkcji płuc i ograniczenia ich wzrostu. W badaniu przeprowadzonym wśród 75 tysięcy dzieci z Krakowa obserwowano wyraźną poprawę funkcji płuc wraz ze zmniejszeniem stężeń zanieczyszczeń, co pokazuje bezpośredni związek między jakością powietrza a zdrowiem układu oddechowego dzieci.
Długotrwałe narażenie na drobne pyły zawieszone w powietrzu może prowadzić do przewlekłych chorób płuc, a także zwiększać ryzyko ostrego zapalenia dróg oddechowych i raka płuc.
- Rozwój i funkcjonowanie mózgu
Oprócz wpływu na układ oddechowy, smog może mieć również negatywny wpływ na rozwój i funkcjonowanie mózgu u dzieci. Zanieczyszczenia takie jak drobne pyły zawieszone w powietrzu (PM2,5) były kojarzone ze spowolnieniem rozwoju poznawczego, a także z przyspieszeniem pogarszania się sprawności intelektualnej u osób starszych. To wskazuje, że zanieczyszczone powietrze może mieć długofalowe konsekwencje dla zdrowia psychicznego i intelektualnego dzieci.
- Problemy zdrowotne związane z ekspozycją prenatalną
Ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza już w życiu płodowym może mieć negatywny wpływ na rozwój dziecka. Badania wykazały, że matki żyjące w obszarach o wysokim poziomie zanieczyszczenia powietrza mają większe ryzyko przedwczesnego porodu oraz urodzenia dziecka z niską masą ciała, co może prowadzić do dalszych komplikacji zdrowotnych w życiu.
Jak możemy chronić nasze dzieci?
Edukacja i świadomość są kluczowe w walce o czyste powietrze. Należy informować rodziców i opiekunów o zagrożeniach, jakie niesie zanieczyszczone powietrze, oraz o sposobach minimalizacji narażenia dzieci na smog.
Dodatkowo ważne jest podejmowanie działań zmierzających do redukcji zanieczyszczeń powietrza oraz ochrony dzieci przed ich negatywnym wpływem. Obejmuje to zarówno działania na poziomie indywidualnym, jak i zbiorowym, w tym inwestycje w: wymianę przestarzałych źródeł ciepła na niskoemisyjne, zieloną infrastrukturę, promowanie czystych form transportu oraz wsparcie dla polityk zmierzających do poprawy jakości powietrza.
Podjęcie działań w celu ograniczenia ekspozycji na smog i zanieczyszczenia powietrza to inwestycja w zdrową przyszłość naszych dzieci. Tylko poprzez wspólne wysiłki możemy zapewnić im czyste powietrze do oddychania oraz zdrowy rozwój.
