Sezon grzewczy szczęśliwie dobiegł końca, jednak jego skutki niestety ciągle pozostają z nami. To bolesne dla wielu konsekwencje zdrowotne oddychania zanieczyszczonym powietrzem. W efekcie krótkotrwałego kontaktu doprowadza do kataru, zaostrzenia astmy czy alergii, ale długofalowo ma tragiczne skutki dla każdego z nas. Jakie? O tym piszemy poniżej.

Poza podejmowanymi przez rząd oraz samorządy działaniami mającymi zmienić ten stan rzeczy (m.in. wsparcie finansowe na termomodernizację i wymianę pieca), ważną rolę do odegrania ma także każdy z nas.

„Każdy z nas ma swoją chmurkę smogu i ważne, by była jak najmniejsza. Innymi słowy, dbałość o środowisko trzeba zacząć od siebie – nie trując i dając przykład innym” – piszą autorzy książki „Smog: konsekwencje zdrowotne zanieczyszczeń powietrza”.

Gdy oddychamy zanieczyszczonym powietrzem mikroskopijne cząsteczki pyłów zawieszonych PM 10 i PM 2,5, a także rakotwórczy benzo(a)piren, powstające podczas spalania węgla, drewna i odpadów dostają się do naszego organizmu z każdym wdechem. Dalej przedostają się przez płuca do naszego organizmu i wywołują przewlekłe stany zapalne organów wewnętrznych, co w konsekwencji może powodować groźne dla zdrowia schorzenia i choroby. Smog nazywany jest cichym i często niewidocznym zabójcą, właśnie ze względu na sposób działania.

Według różnych szacunków w Polsce smog przyczynia się do przedwczesnej śmierci ok. 45 tys. osób rocznie. To jednak wcale nie choroby układu oddechowego odpowiadają za większość związanych ze smogiem zgonów, lecz różnego rodzaju powikłania ze strony układu krążenia, takie jak udar mózgu, zawał czy niewydolność serca.

Pierwsza polska publikacja, która kompleksowo przedstawia wpływu zanieczyszczeń powietrza na stan zdrowia to książka „Smog: konsekwencje zdrowotne zanieczyszczeń powietrza”. Zespół wybitnych specjalistów udowadnia w niej powiązanie pomiędzy jakością powietrza a występowaniem chorób układu oddechowego, nerwowego, krążenia i odpornościowego. Autorzy książki przeanalizowali dostępną literaturę naukową dotyczącą wpływu smogu na zdrowie pod kątem wszelkich chorób i powikłań, z którymi jest kojarzony.

Do najlepiej przebadanych i potwierdzonych naukowo, konsekwencji smogu należą m.in.:

  • ze strony układu oddechowego – częstsze infekcje i choroby przewlekłe dróg oddechowych, np. astma, POCHP, rak płuca, częstsze zaostrzenia przebiegu istniejących chorób przewlekłych układu oddechowego, częstsze hospitalizacje i związany z tym wzrost umieralności,
  • ze strony układu krążenia – częstsze, ostre powikłania chorób sercowo-naczyniowych, np. udar mózgu, zawał serca, niewydolność serca, a także wzrost ciśnienia tętniczego, zaburzenia rytmu serca i wzrost umieralności,
  • ze strony układu nerwowego – wzrost ryzyka wystąpienia i rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, np. Alzheimera, Parkinsona, uszkodzenia neuronów i naczyń mózgowych zaburzające działanie układu nerwowego,
  • ze strony układu rozrodczego – porody przedwczesne, obniżona masa urodzeniowa dziecka, zaburzenia rozwoju wewnątrzmacicznego,
  • inne – nowotwory pęcherza moczowego, rak piersi, podrażnienie spojówek, przyspieszone starzenie skóry, stres oksydacyjny, oporność na insulinę, cukrzyca.

Wśród chorób i powikłań związanych ze smogiem wymienia się m.in.:

  • Nasilenie reaktywności oskrzeli i odpowiedzi na alergeny,
  • Spowolnienie rozwoju układu oddechowego u dzieci,
  • Zaburzenia rozwoju psychoruchowego,
  • Bóle głowy,
  • Zaburzenia emocjonalne,
  • Guzy mózgu,
  • Obniżenie płodności,
  • Niski poziom HDL,
  • Białaczki i chłoniaki.

Liczne badania naukowe potwierdziły obecność cząsteczek pyłów m.in. w płucach, krwiobiegu, w moczu i w wodach płodowych ciężarnych kobiet. Szczególnie narażone na szkodliwy wpływ smogu są dzieci oraz seniorzy. Jak podkreślają lekarze dzieci są poddawane większej ekspozycji na zanieczyszczenia ze względu na wyższy stosunek częstości oddechów do powierzchni ich ciał oraz mniej rozwinięte naturalne bariery ochronne przed wdychanymi cząstkami.

Zagrożone jest również nasze zdrowie umysłowe – badania wskazują, że u osób mieszkających w zanieczyszczonym powietrzu, mózg starzeje się dwukrotnie szybciej.

O alergii na smog głośno zrobiło się lutym 2021 r. Wówczas naukowcy z krakowskiego Szpitala Uniwersyteckiego potwierdzili uczulenie na cząsteczki pyłowe i w ten sposób wyjaśnili występowanie dolegliwości, które do tej pory nie znajdowały uzasadnienia. Chodzi między innymi o katar, kaszel czy duszności podczas dni, kiedy jakość powietrza jest słaba.

Aby chronić się przed smogiem należy unikać przebywania na zewnątrz w okresach szczególnie wysokich stężeń zanieczyszczeń – tutaj przydatna jest obserwacja wskazań mierników zanieczyszczenia powietrza. Skuteczna jest również ochrona dróg oddechowych przez dobrze nam znane maseczki z filtrem FFP2 i FFP3. Pamiętajmy jednak, że najskuteczniejszym działaniem ochronnym i inwestycją w nasze zdrowie jest ograniczanie emisji zanieczyszczeń do powietrza dzięki m.in. zmianie ogrzewania węglowego na czyste źródła ciepła.

Warto zajrzeć 

Film „Ile lat zabiera nam SMOG?” Dostępny na kanale SmogLab. Powstał dzięki zaangażowaniu Polskiego Alarmu Smogowego i środkom fundacji Clear Air Fund. „Osoby, które umrą na chorobę, do której przykłada się zanieczyszczenie powietrza, prawdopodobnie mogłyby żyć średnio 10 lat dłużej” – mówi w filmie epidemiolog dr hab. Michał Krzyżanowski z londyńskiego Imperial College.

Podcast “Smog – cichy zabójca”. O konsekwencjach zdrowotnych oddychania zanieczyszczonym powietrzem rozmawiają dr n. med. Monika Czystowska, specjalistka chorób płuc oraz Oskar Kulik, specjalista do spraw polityki energetycznej WWF Polska.

 

Źródło: zdrowie.pap.pl, smoglab.pl