Jak ulepszyć swoje życie? Chyba nie ma osoby, która choć raz nie zadałaby sobie tego pytania. Niezależnie od tego, czym się kierujemy – wszyscy dążymy (mniej lub bardziej świadomie) do wartościowego życia, które dla każdego będzie oznaczać coś innego. Dla jednych istotna będzie warstwa materialna, dla innych ideowa, wielu odnajdzie wspólny mianownik obu tych rzeczy w tzw. zrównoważonej konsumpcji.
Zrównoważona, czyli jaka?
Krótko mówiąc – będąca zaprzeczeniem nadmiernej konsumpcji.
Zrównoważona konsumpcja to świadome, optymalne i odpowiedzialne wykorzystywanie posiadanych zasobów (naturalnych, dóbr, usług) zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jednym z jej założeń jest zaspokojenie potrzeb i wzrost jakości życia przy jednoczesnym zminimalizowaniu szkodliwego wpływu na środowisko naturalne. Dotyczy prawie wszystkich aspektów życia codziennego, dzięki czemu może być realizowana przez gospodarstwa domowe, społeczności lokalne, środowiska biznesowe czy struktury państwowe.
Zrównoważona konsumpcja to m.in.:
- ograniczenie marnotrawstwa, produkcji odpadów i zanieczyszczeń,
- wybór towarów i usług, które w największym stopniu spełniają określone kryteria etyczne, społeczne i środowiskowe.
Szczególnie istotne jest wdrażanie tych działań na poziomie lokalnym w myśl zasady “myśl globalnie, działaj lokalnie”. To w małych społecznościach, funkcjonujących w oparciu o sąsiedzkie relacje, łatwiej wyrobić przekonanie o konieczności zmiany dotychczasowych nawyków. Zwłaszcza, gdy argumenty dot. zatrzymania degradacji środowiska naturalnego połączy się z oszczędnością.
Zrównoważona konsumpcja jako styl życia?
Oczywiście. Codzienne wybory kształtują naszą rzeczywistość. Prowadzenie wartościowego życia to często konsekwencja przemyślanych działań m.in. naszej postawy konsumenckiej. Racjonalne podejście długofalowo może dać większe poczucie satysfakcji niż uleganie modzie i dokonywanie wyborów pod wpływem impulsu. Choć i tu należy zaznaczyć, że radykalizacja postaw to nic dobrego, ponieważ każdemu zdarza się jak najbardziej pożądana odrobina szaleństwa 😉
“weź – wyprodukuj – użyj – wyrzuć” vs. “nie wyrzucaj – wykorzystaj”
Przez wzrost konsumpcji gospodarowanie odpadami staje się coraz większym wyzwaniem. Kształtowanie świadomości konsumentów w kierunku odpowiedzialności jest jednym z kluczowych elementów. Dokonywane przez nich wybory będą wspierać lub utrudniać rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym.
Gospodarka o obiegu zamkniętym to model produkcji i konsumpcji, który polega na dzieleniu się, pożyczaniu, ponownym użyciu, naprawie, odnawianiu i recyklingu istniejących materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe. W ten sposób wydłuża się cykl życia produktów. W praktyce oznacza to ograniczenie odpadów do minimum. Kiedy cykl życia produktu dobiega końca, surowce i odpady, które z niego pochodzą, powinny zostać w gospodarce. Można je z powodzeniem wykorzystać ponownie, tworząc w ten sposób dodatkową wartość.
Przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym ma na celu:
- zmniejszyć presję na środowisko,
- zwiększyć bezpieczeństwo dostaw surowców,
- zwiększyć konkurencyjności,
- pobudzić innowację, wzrostu gospodarczego i zatrudnienia,
- zapewnić konsumentom bardziej trwałe i innowacyjne produkty, które zapewniają oszczędności i lepszą jakość życia.
Źródło filmu: www.europarl.europa.eu
W promowaniu takiego podejścia pomocne mogą być trendy, które od dłuższego czasu zyskują popularność tj. życie w zgodzie z naturą, czerpanie satysfakcji z tego, co się już ma, zaradne i kreatywne korzystanie z posiadanych przedmiotów i umiejętności.
Jako przykłady podaje się np. japońską filozofię wabi-sabi, która m.in. uczy zachwytu nad tym co niedoskonałe, codzienne i kruche. Zachęca, żeby reperować zniszczone przedmioty zamiast wyrzucać je na śmietnik i zastępować nowymi jako wzorzec stawiając powstałą w XVI w. starodawną sztukę naprawiania ceramiki przy użyciu złota – kintsugi, (zwaną również kintsukuroi).
Sztandarowym przykładem organizowania się społeczności lokalnych przy naprawianiu przedmiotów codziennego użytku jest zrodzona w 2009 r. w Amsterdamie idea Repair café.
Połączenie promocji zrównoważonego rozwoju z półtowarzyskimi spotkaniami przy kawie stało się częścią oddolnego ruchu, którego celem jest ograniczenie marnotrawstwa i nadmiernej konsumpcji. Miejsc, w których pod okiem fachowca można naprawić przedmioty codziennego użytku tj. urządzenia elektryczne i mechaniczne, komputery, rowery, odzież i inne jest na świecie ok. 2 000. Wspierane są przez Fundację Kawiarni Naprawczej. Corocznym wydarzeniem promującym taki styl życia ma być obchodzony od 2017 r. w trzecią sobotę października Międzynarodowy Dzień Napraw.
Wyrzucić czy oddać do naprawy?
Z badań dot. zaangażowania konsumentów wynika, że wielu utrzymuje rzeczy, które posiada przez długi czas, decydując się na naprawę w momencie, gdy się popsują bądź poddając je recyklingowi. Postępuje tak ze względu na oszczędność, świadomość ekologiczną i społeczną. Jednocześnie deklaruje, że skłonna jest zaangażować się w nowatorskie praktyki gospodarki o obiegu zamkniętym.
Promocja i wzmocnienie takich postaw niesie za sobą wymierne korzyści nie tylko dla całych społeczności, ale przede wszystkim dla środowiska naturalnego. Stąd tak ważne są inicjatywy, które na gruncie lokalnym przybliżają i wdrażają model gospodarki o obiegu zamkniętym.
